درباره حمام شیخ بهایی

حمام شیخ بهایی یکی از آثار باارزش تاریخی از دوره صفوی است که به عنوان یکی از زیباترین جاذبه‌های گردشگری اصفهان شناخته می‌شود. این حمام به دلیل سیستم گرمایشی خاص خود، به عنوان حمام اسرارآمیز معروف شده است. زیبایی این بنا باعث شده که در طول زمان، بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گیرد و به همین دلیل می‌توان در بخش‌های مختلف آن آثار سبک‌های مختلف معماری را مشاهده کرد. اگر درباره این حمام اطلاعات چندانی ندارید، پیشنهاد می‌کنیم که ادامه مقاله را از دست ندهید و با ویژگی‌های منحصر به فرد این اثر آشنا شوید. این حمام نه تنها محلی برای استراحت و شستشو بوده بلکه به عنوان مرکزی برای تعاملات اجتماعی و فرهنگی در آن زمان نیز اهمیت ویژه‌ای داشته است.

درباره حمام شیخ بهایی

حمام شیخ بهایی در اصفهان در دوران صفویه و به دستور شاه عباس اول در سال 994 شمسی ساخته شد. این بنا به دست معمار برجسته‌ای به نام «شیخ بهایی» طراحی گردید که از بزرگ‌ترین دانشمندان آن عصر محسوب می‌شود و در زمینه‌های مختلفی از جمله منطق، فلسفه و ریاضیات تخصص داشت. شیخ بهایی علاوه بر این، طراح بسیاری از آثار تاریخی دوران صفویه نیز بود و توانست زیبایی‌های خاصی را به آن‌ها ببخشد. در ابتدا، این حمام در مالکیت حدود 30 نفر قرار داشت که بعدها اداره میراث فرهنگی اصفهان آن را خریداری و اقدام به مرمت و بازسازی آن نمود.

حمام شیخ بهایی در تاریخ 29 تیرماه 1377 با شماره 2063 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. این حمام زیبا در طول سال‌ها بارها مورد ترمیم و بازسازی قرار گرفت، اما متأسفانه در سال‌های اخیر به شدت آسیب دیده و در معرض تخریب قرار گرفته است. عملیات مرمت جدید این بنا از سال 1399 آغاز شده و هنوز مراحل پایانی آن به انجام نرسیده است. تلاش برای حفظ این اثر تاریخی ارزشمند نشان‌دهنده اهمیت آن در فرهنگ و تاریخ ایران است.

معماری

معماری حمام شیخ بهایی به سبک صفویه، دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که آن را از سایر حمام‌ها متمایز می‌سازد. این حمام شامل قسمت‌های متعددی مانند حوض، استخر، خزینه، دو سربینه جداگانه برای بانوان و آقایان، گرم‌خانه و آب‌انبار می‌باشد. سقف آن به شکل گنبدی طراحی شده و تزئینات زیبایی شامل نقاشی‌های گل و بوته و تصاویری از پادشاهان و کاشی‌کاری‌های هنرمندانه بر روی دیوارها و سقف آن مشاهده می‌شود.

در سقف حمام حفره‌های متعددی وجود دارد که با شیشه پوشانده شده و به عنوان نورگیر عمل می‌کند. یکی از ویژگی‌های بارز این حمام، سیستم گرمایشی آن است. جالب است بدانید که این حمام تنها با یک شعله کار می‌کند و تمامی آب مورد نیاز آن با همین منبع گرم می‌شود. تحقیقات زیادی در این زمینه انجام شده و محققان از نقاط مختلف جهان به اصفهان آمده‌اند تا رازی که در این شعله نهفته است را کشف نمایند.

متاسفانه، در طول این تحقیقات به حمام آسیب‌هایی وارد شده و سیستم گرمایشی آن دیگر فعال نیست. محققان دریافته‌اند که گازهای اکسیدهای گوگرد و متان به کمک روش مکش طبیعی به سمت مشعل خزینه هدایت می‌شوند تا گرما تأمین گردد. نظریه دیگری نیز وجود دارد که می‌گوید این گازها از مواد زائد تولید می‌شوند و در حمام جمع‌آوری شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. امروزه در کشورهای پیشرفته از این روش که به بیوگاز شناخته می‌شود، استفاده می‌گردد.

پس از تحقیقات یک مخترع مشهدی در این حمام، ادعا شده که منبع آب حمام شیخ بهایی از طلا ساخته شده و این فلز به دلیل رسانایی بالا قادر است گرما را در خود نگه دارد. البته این نظریه به دلیل احتمال سرقت، هنوز به‌طور قطعی تأیید نشده است.